Θάλασσες μάγματος σιγόβραζαν κάποτε στη Σελήνη

Η ανακάλυψη εξηγεί τον σχηματισμό και τη μορφολογία του φλοιού του δορυφόρου μας

H λεκάνη του Mare Orientalis ήταν κάποτε μια θάλασσα μάγματος με διάμετρο 350 χιλιόμετρα κα βάθος 10 χιλιόμετρα Πηγή: NASA

Ουάσινγκτον 

Μια μεγάλη λεκάνη που σημαδεύει την αθέατη πλευρά της Σελήνης είναι στην πραγματικότητα τα απομεινάρια μιας θάλασσας λιωμένων πετρωμάτων που δημιουργήθηκε από την αρχαία πρόσκρουση ενός αστεροειδή, μαρτυρούν τα δεδομένα της αποστολής LRO που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι. Αμέσως μετά το σχηματισμό της πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ολόκληρη Σελήνη ήταν μια διάπυρη μπάλα μάγματος, η οποία αργότερα κρύωσε και στερεοποιήθηκε, όπως εξάλλου συνέβη και με τη Γη και τους υπόλοιπους βραχώδεις πλανήτες.
Σύμφωνα όμως με τη νέα μελέτη, αυτή δεν ήταν η μόνη περίοδος κατά την οποία η επιφάνεια της Σελήνης παρέμενε λιωμένη σε μεγάλη κλίμακα.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Μπράουν στις ΗΠΑ ανέλυσαν νέες μετρήσεις από το Mare Orientale («Ανατολική Θάλασσα») μια λεκάνη διαμέτρου 330 χιλιομέτρων, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος κρύβεται στην αθέατη πλευρά της Σελήνης. Το χείλος της λεκάνης μόλις διακρίνεται στην πάνω αριστερά άκρη της πλευράς που κοιτά μόνιμα τη Γη.
Τα δεδομένα του δορυφόρου LRO υποδεικνύουν ότι το Mare Orientale ήταν κάποτε μια θάλασσα μάγματος με βάθος περίπου δέκα χιλιόμετρα, η οποία χρειάστηκε χιλιάδες χρόνια μέχρι να κρυώσει και να στερεοποιηθεί.
Η ομάδα του Δρος Πολ Χες εξέτασε μετρήσεις από τον υψομετρητή λέιζερ του LRO, ένα όργανο που χαρτογραφεί το ανάγλυφο της επιφάνειας. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι η επιφάνεια της λεκάνης του Mare Orientale έχει βυθιστεί κατά σχεδόν δύο χιλιόμετρα σε σχέση με τα γύρω πετρώματα.
Η υποχώρηση αυτή προκλήθηκε από τη σταδιακή ψύξη και διαστολή της θάλασσας μάγματος, αναφέρουν οι ερευνητές στην έγκριτη επιθεώρηση Icarus.
Η μέτρηση της υποχώρησης έδωσε στην ερευνητική ομάδα μια ιδέα για το πόσο βαθιά ήταν η θάλασσα μάγματος και πόσος ήταν ο όγκος της.
Λύση στο παράδοξο
Επιπλέον, οι ερευνητές δείχνουν ότι, καθώς η θάλασσα μάγματος κρύωνε, τα λιωμένα πετρώματα από τα οποία αποτελούνταν χωρίστηκαν σε στρώματα: τα βαρύτερα υλικά βυθίστηκαν στον πυθμένα της λεκάνης ενώ τα ελαφρότερα παρέμειναν στην επιφάνεια.
Η ίδια διαδικασία είναι εξάλλου γνωστό ότι οδήγησε στη διαφοροποίηση του σεληνιακού φλοιού σε σχέση με τον υποκείμενο μανδύα.
Οι ερευνητές επισημαίνουν τώρα ότι προηγούμενες μελέτες για τη μελέτη της διαφοροποίησης του φλοιού ενδέχεται να κατέληξαν σε λανθασμένα συμπεράσματα επειδή μέρος των δειγμάτων που εξέτασαν δεν ήταν αρχέγονα αλλά προέρχονταν από μεταγενέστερες θάλασσες μάγματος, οι οποίες δημιουργήθηκαν από προσκρούσεις αστεροειδών.
Για παράδειγμα, μελέτη του 2011 κατέληξε στο παράδοξο συμπέρασμα ότι ένα από τα δείγματα που έφεραν στη Γη οι αποστολές Apollo είναι 200 εκατομμύρια χρόνια νεότερο από το αναμενόμενο. Σύμφωνα με τη νέα έρευνα, το δείγμα πιθανότατα προερχόταν από μεταγενέστερες θάλασσες μάγματος, και όχι από τον ωκεανό μάγματος που κάλυπτε ολόκληρη τη νεογέννητη Σελήνη.
Οι ερευνητές εκτιμούν επιπλέον ότι οι προσκρούσεις αστεροειδών που δημιούργησαν τις 30 μεγάλες λεκάνες της Σελήνης παρήγαγαν συνολικά 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα μάγματος, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 5% του φλοιού.

 http://troktiko.eu/2013/03/thalasses-magmatos-sigobrazan-kapote-sth-selinh/