Πώς τα ζώα προβλέπουν τους σεισμούς

Τα ζώα μπορούν να νιώσουν τις χημικές μεταβολές που συμβαίνουν στα υπόγεια ύδατα όταν ένας σεισμός είναι έτοιμος να χτυπήσει την περιοχή.
Αυτές οι χημικές μεταβολές, λένε οι επιστήμονες, ίσως είναι η αιτία της αλλαγής της συμπεριφοράς των ζώων πριν από έναν σεισμό.
Οι ερευνητές άρχισαν να μελετούν αυτές τις χημικές επιδράσεις όταν είδαν ότι μια αποικία φρύνων εγκατέλειψε λίμνη στην L’Aquila της Ιταλίας το 2009 – λίγες ημέρες πριν το μεγάλο σεισμό.
Υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά των ζώων θα μπορούσε να προσφέρει πολλά στην πρόγνωση των σεισμών.
Τα ευρήματα της ομάδας δημοσιεύθηκαν στο International Journal of Environmental Research and Public Health.
Σε αυτή την εργασία, περιγράφουν ένα μηχανισμό με τον οποίο πετρώματα στο φλοιό της γης απελευθερώνουν μικρά σωματίδια υπό πίεση, τα οποία αντιδρούν χημικά με τα υπόγεια ύδατα.
Τα ζώα που ζουν μέσα ή κοντά σε υπόγεια ύδατα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε κάθε αλλαγή στη χημεία του νερού, έτσι ώστε εάν παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά τους, θα δούμε πώς λίγες ημέρες αργότερα θα προκληθεί κάποιος σεισμός.
Η ομάδα των επιστημόνων, με επικεφαλής τους Friedemann Freund από τη NASA και Ρέιτσελ Γκραντ από το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας, ελπίζουν ότι στις έρευνές τους θα μετάσχουν βιολόγοι και γεωλόγοι, έτσι ώστε εργαζόμενοι μαζί, να ανακαλύψουν ακριβώς πώς τα ζώα θα μπορούσαν να βοηθήσουν να αναγνωρίζονται κάποια από τα σημάδια ενός επικείμενου σεισμού.
Παράξενη συμπεριφορά
Οι φρύνοι της L’Aquila δεν είναι το πρώτο παράδειγμα περίεργης συμπεριφοράς ζώων πριν από ένα σημαντικό σεισμικό γεγονός. Έχουν υπάρξει αναφορές για ερπετά, αμφίβια και ψάρια που συμπεριφέρθηκαν με ασυνήθιστους τρόπους ακριβώς πριν από ένα χτύπημα του εγκέλαδου.
Το 1975, στο Haicheng της Κίνας, πολλοί άνθρωποι εντόπισαν φίδια να ξεμυτούν στην επιφάνεια από τα λαγούμια τους, ένα μήνα πριν η πόλη χτυπηθεί από ένα μεγάλο σεισμό.
Αυτό ήταν ιδιαίτερα περίεργο, γιατί συνέβη κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Τα φίδια ήταν στη μέση της ετήσιας χειμερίας νάρκης τους και με θερμοκρασίες πολύ κάτω από το μηδέν, βγήκαν έξω λες και ήθελαν να αυτοκτονήσουν…
Όμως, κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις – το ξύπνημα των ερπετών, αμφίβια που προσπαθούν να ξεφύγουν ή ψάρια που ζουν σε πολύ βαθιά νερά και βγαίνουν στην επιφάνεια της θάλασσας – είναι μεμονωμένες περιπτώσεις.
Αυτό που ήταν διαφορετικό, ήταν η περίπτωση των φρύνων της L’Aquila.
Η έξοδος των βατράχων
Η L. Grant, βιολόγος από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, είχε υπό τον έλεγχό της την αποικία των φρύνων ως μέρος του διδακτορικού της.
«Ήταν πολύ δραματικό,» θυμάται. «Από 96 φρύνους που ζούσαν εκεί, φτάσαμε στους μηδέν σε διάστημα τριών ημερών».
Η L. Grant δημοσίευσε τις παρατηρήσεις της στο Journal of Zoology.
«Μετά από αυτό, επικοινώνησε μαζί μου η NASA,» είπε στο BBC.
Οι επιστήμονες στη διαστημική υπηρεσία των ΗΠΑ μελέτησαν τις χημικές αλλαγές που συμβαίνουν όταν τα πετρώματα βρίσκονται κάτω από ακραία πίεση. Αναρωτήθηκαν αν αυτές οι αλλαγές συνδέονται με τη μαζική έξοδο των φρύνων.
Μετά από εργαστηριακές δοκιμές, έχει πλέον αποκαλυφθεί, όχι μόνο ότι οι αλλαγές αυτές θα μπορούσαν να συνδεθούν, αλλά ότι ο φλοιός της Γης θα μπορούσε να επηρεάσει άμεσα τη χημεία της λίμνης στην οποία οι φρύνοι ζούσαν και αναπαράγονταν εκείνη την εποχή.
Ο γεωφυσικός της Nasa, Friedemann Freund, έδειξε ότι τα πετρώματα, κάτω από πολύ υψηλά επίπεδα πίεσης – όπως για παράδειγμα από «γιγαντιαίες τεκτονικές δυνάμεις» λίγο πριν από έναν σεισμό, απελευθερώνουν φορτισμένα σωματίδια.
Αυτά τα φορτισμένα σωματίδιαρέουν γύρω από τα πετρώματα, εξήγησε ο Δρ Freund. Και όταν θα φτάσουν στην επιφάνεια της Γης αντιδρούν με τον αέρα – μετατρέποντας τα μόρια του αέρα σε φορτισμένα σωματίδια γνωστά ως ιόντα.
«Τα θετικά ιόντα, αερομεταφερόμενα, προκαλούν πονοκέφαλο και ναυτία στους ανθρώπους και αυξάνουν το επίπεδο της σεροτονίνης, μιας ορμόνη του στρες, στο αίμα των ζώων», δήλωσε ο Δρ Freund. Μπορούν επίσης να αντιδράσουν με το νερό, μετατρέποντάς το σε υπεροξείδιο του υδρογόνου.
Αυτή η αλυσίδα χημικών ενώσεων θα μπορούσε να επηρεάσει το οργανικό υλικό το οποίο διαλύεται στο νερό της λίμνης – μετατρέποντάς το από ακίνδυνο οργανικό υλικό σε ουσίες που είναι τοξικές για τα υδρόβια ζώα.
Είναι ένας περίπλοκος μηχανισμός που προκαλεί άγχος στους επιστήμονες και που πρέπει να τον εξετάσουν διεξοδικά.
Όμως, ο Δρ Γκραντ λέει ότι «αυτό είναι το πρώτο πειστικό δείγμα για πιθανό μηχανισμό που δίνει το σύνθημα για μια σεισμική δραστηριότητα» το ότι υδρόβια, ημι-υδρόβια και άλλα ζώα μπορεί να είναι σε θέση να προαισθανθούν και να το αντιμετωπίσουν.
«Αν σκεφτούμε πόσα πράγματα συμβαίνουν σε αυτά τα πετρώματα, θα ήταν παράξενο αν τα ζώα δεν έχουν επηρεαστεί με κάποιο τρόπο», είπε.
Ο Δρ Freund δήλωσε ότι η συμπεριφορά των ζώων θα μπορούσε να είναι ένα από μια σειρά συνδεδεμένων συμβάντων που προβλέψουν ένα σεισμό.
«Μόλις καταλάβουμε με ποιόν τρόπο όλα αυτά τα σήματα είναι συνδεδεμένα», είπε στο BBC, «αν δούμε ότι τέσσερα από τα πέντε σήματα δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση, τότε θα μπορούμε να πούμε «εντάξει, κάτι πρόκειται να συμβεί εδώ».
Λένα Καλιάτη – webdaily.gr